Η Κίνα «αγγίζει» την Ανατολική Ευρώπη, η ΕΕ ανησυχεί

Μητροπούλου Ειρήνη 

Το Πεκίνο έχει επενδύσει πάνω από 8 δισ. δολάρια σε δίκτυα υποδομών και μεταφορών ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση των κινεζικών προϊόντων στις ευρωπαϊκές αγορές

Τρένα υψηλής ταχύτητας στο Πεκίνο. Η Κίνα επενδύει στη σιδηροδρομική σύνδεση Βελιγραδίου - Βουδαπέστης με τρένα υψηλής ταχύτητας στο πλαίσιο του σχεδίου εμπορικής εξάπλωσής της στην Ευρώπη

To Πεκίνο προωθεί μεγάλες επενδύσεις και ένα συγκεκριμένο διπλωματικό σχήμα (το οποίο ονομάζεται 16+1) για να εδραιώσει την επιρροή του σε 16 χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, κάποιες από τις οποίες ανήκουν στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ.

Αυτή η διείσδυση έχει προκαλέσει συναγερμό στις Βρυξέλλες, ιδίως για τις δραστηριότητες του Πεκίνου στα Βαλκάνια. Δεν είναι λοιπόν περίεργο που βρίσκει τώρα μπροστά της κανονιστικά, οικονομικά και πολιτικά εμπόδια, που δείχνουν τα πιθανά όρια στην οικονομική και διπλωματική επιρροή του Πεκίνου στην Ευρώπη.

Το φιλόδοξο πρόγραμμα «Μία ζώνη, ένας δρόμος» της Κίνας έχει διοχετεύσει χρήματα σε δίκτυα υποδομών και μεταφορών ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση των κινεζικών προϊόντων στις ευρωπαϊκές αγορές. Κινέζοι αξιωματούχοι εκτιμούν ότι η χώρα έχει επενδύσει πάνω από 8 δισεκατομμύρια δολάρια (6,7 δισεκατομμύρια ευρώ) στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.

Αυτή η περιοχή, των περίπου 120 εκατομμυρίων κατοίκων, είναι σχετικά νέα και άγνωστη για τους Κινέζους, αλλά το εμπόριο αυξάνεται. Πέρυσι το διμερές εμπόριο μεταξύ Κίνας και χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης αυξήθηκε κατά 11% σε σχέση με το 2011.

Αν και το Πεκίνο οραματίστηκε τις 16 χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης ως ένα συνεκτικό μπλοκ με το οποίο θα μπορούσε να συνεργαστεί για την υλοποίηση κοινών έργων, στην πράξη αυτά τα κράτη έχουν διαφορετικές προτεραιότητες και λειτουργούν υπό διαφορετικά νομικά καθεστώτα. Στα μέλη της ΕΕ, ας πούμε, οι κινεζικές επενδύσεις είναι λιγότερο ευπρόσδεκτες.

Η Κίνα είχε μεγαλύτερη επιτυχία στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων (Σερβία, Μαυροβούνιο και Βοσνία-Ερζεγοβίνη), όπου δεν υπάρχουν διαθέσιμα κονδύλια της ΕΕ και δεν ισχύουν οι κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Οι ηγέτες των Δυτικών Βαλκανίων χαιρέτισαν θερμά τις κινεζικές οικονομικές πρωτοβουλίες και εργάστηκαν για την οικοδόμηση φιλικών δεσμών με το Πεκίνο. Στη Σερβία, τον μεγαλύτερο αποδέκτη κινεζικών επενδύσεων στην περιοχή, η Κίνα αγόρασε εργοστάσια και χρηματοδότησε δρόμους, γέφυρες, ενεργειακά έργα και σιδηροδρόμους.

Κομβικό έργο της Κίνας στην περιοχή είναι ο προγραμματισμένος σιδηροδρομικός σύνδεσμος Βελιγραδίου - Βουδαπέστης με τρένα υψηλής ταχύτητας, ενώ αναμένεται να ξεκινήσει και η κατασκευή του σερβικού τμήματος. Ο εκσυγχρονισμένος σιδηρόδρομος θα επιτρέπει στα κινεζικά προϊόντα που προέρχονται από τα ελληνικά λιμάνια να μετακινούνται γρήγορα από τη Σερβία στην ΕΕ

Επί του παρόντος, το ταξίδι μεταξύ Σερβίας και Ουγγαρίας με σιδηρόδρομο διαρκεί οκτώ ώρες. Ο προγραμματισμένος σιδηρόδρομος θα επιτρέπει στους επιβάτες και σταφορτία να ταξιδεύουν με 200 χιλιόμετρα την ώρα, μειώνοντας τον χρόνο ταξιδιού σε λιγότερο από τρεις ώρες.

Η πρόοδος στο έργο ήταν αργή. Η Τράπεζα Εξαγωγών-Εισαγωγών της Κίνας αναμένεται να δανείσει περίπου το 85% των κονδυλίων για το έργο αξίας 2,4 δισ. ευρώ και μια συμφωνία μεταξύ Κίνας και Ουγγαρίας σχετικά με τη σιδηροδρομική γραμμή προκάλεσε ανησυχίες στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή νωρίτερα εφέτος, επειδή η προγραμματισμένη διαδικασία υποβολής προσφορών δεν συμμορφώνεται με τους κανόνες της ΕΕ.

«Η ΕΕ καλωσορίζει τις επενδύσεις, είτε εγχώριες είτε ξένες, εφόσον είναι συμβατές με το δίκαιο της ΕΕ» δήλωσε η αντιπροσωπεία της ΕΕ στην Κίνα σε δήλωσή της σχετικά με το σιδηροδρομικό έργο Βελιγραδίου - Βουδαπέστης. «Είναι συνήθης πρακτική για τις υπηρεσίες της Επιτροπής να αξιολογούν τη συμμόρφωση των μεγάλων δημόσιων συμβάσεων με τη νομοθεσία της ΕΕ. Σε αυτό το πλαίσιο διεξάγεται σε τεχνικό επίπεδο διάλογος με τις ουγγρικές αρχές προκειμένου να αναζητηθούν ορισμένες διευκρινίσεις» τόνισε με νόημα η αντιπροσωπεία.

Οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι η Κίνα είναι πιθανό να αντιμετωπίσει σημαντικά εμπόδια όταν επιχειρήσει να υλοποιήσει έργα στα κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης που είναι μέλη της ΕΕ. Και αυτό, διότι τα νεότερα μέλη του μπλοκ δεν δεσμεύονται μόνο από τους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ, αλλά λαμβάνουν επίσης σημαντική χρηματοδότηση για τις υποδομές τους από τις Βρυξέλλες.

Το ενδιαφέρον της Κίνας για τις χώρες της Βαλτικής επικεντρώνεται στις μεταφορές. Η Λετονία, ας πούμε, ελπίζει να προσφέρει τα λιμάνια και το σιδηροδρομικό της δίκτυο για να βοηθήσει τα κινεζικά αγαθά να φτάσουν στις σκανδιναβικές αγορές. Παρ' όλα αυτά, υπό την τρέχουσα κατάσταση και τη διαθεσιμότητα των κονδυλίων της ΕΕ είναι δύσκολο να βρεθεί ένα βιώσιμο σχέδιο που θα μπορούσε να απαιτήσει κινεζικά δάνεια.

Παρά τα εμπόδια, πάντως, για ορισμένους ηγέτες στην περιοχή, η Κίνα εξακολουθεί να θεωρείται από ορισμένες απόψεις ως πιο φιλικός διαπραγματευτικός εταίρος από τις Βρυξέλλες.

Το θέμα της διείσδυσης κινεζικού κεφαλαίου μέσω επενδύσεων σε καίριους τομείς και οι πιθανές οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις τους έχουν αρχίσει να απασχολούν σοβαρά την ΕΕ τουλάχιστον δύο χρόνια τώρα. Οι νέες τάσεις της επενδυτικής πολιτικής της Κίνας που οφείλονται στην αλλαγή των συμφερόντων της και στις ευκαιρίες που δημιουργήθηκαν στην Ευρώπη τρομάζουν τους Ευρωπαίους και ενθουσιάζουν τους Κινέζους. Εκεί που οι πρώτοι βλέπουν κινδύνους, οι δεύτεροι βλέπουν ευκαιρίες.

Με τη χρηματοπιστωτική κρίση, η Ευρώπη έγινε ο επιλεκτικός προορισμός, και από το 2011 ευρωπαϊκές χώρες άρχισαν να δέχονται τις κινεζικές επενδύσεις ως μέσο αντιστάθμισης της έλλειψης δημόσιας ρευστότητας. Ως αποτέλεσμα, οι κινεζικές επενδύσεις προς χώρες-μέλη της ΕΕ έχουν εκτοξευθεί και από σχεδόν ανύπαρκτες μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2000, το 2016 είχαν φτάσει στα 35 δισ. ευρώ. Ταυτόχρονα, παρά το γεγονός ότι οι βασικοί αποδέκτες κινεζικών κεφαλαίων ήταν και παραμένουν οι μεγάλες οικονομίες της Ευρώπης (Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία), η Κίνα έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον για διάφορες περιοχές της ηπείρου, από τις σκανδιναβικές χώρες μέχρι τις μεσογειακές.  

BHMA